För Plattsnackers

Wat Platt för mi bedüden deit: Dat weer de Spraak vun min Grotöllern un min Mudder. Ehr bün ik dankbor, dat se jümmer mol wedder Platt mit mi snackt hett un nich bang weer, dat mi dat in de School schaden kunn.

Wat Platt för uns all bedüden deit: Platt is ‘n lebennige Spraak mit veele Klöörn, nich blots ‘n Wedderhall ut ole Tieden un ok nich blots ‘n Mundort. Över vele Johren is dat bargdal gahn mit dat Plattsnacken. Man nu gifft dat Tekens, dat de Trend sik dreiht. Gifft mehr un mehr junge Lüüd, de Platt wedder entdecken doot. Man dat dat ok würklich wedder bargop geiht, brukt dat Plattdüütsche Stütt.

En wichtige Rull dorbi speelt dat Institut för  nedderdüütsche Spraak (INS) www.ins-bremen.de/, dat sik för de plattdüütsche Spraak- un Kulturarbeit insetten deit. Dor gifft dat ok en Barg Informatschoonen över dat, wat jüst so lopen deit rund üm Plattdüütsch – in de Scholen und Kinnergoorns, in de Literatur, de Musik un de Medien, op de Bühnen un in de Vereenen. Un nich tolest hebbt se dor en grote Bibliothek, de apen is för all, de plattdüütsche Literatur, CDs, DVDs oder Fackböker un Opsätz över Platt söken doot.

Winner bi „Vertell doch mal“
2022 und 2023 heff ik bi „Vertell doch mal“ den ersten Pries wunnen. Dat is en Geschichtenwettbewarv, den NDR, Radio Bremen un dat Ohnsorg-Theater jedet Johr utrichten doot. Dor maakt jümmer so üm un bi 1300 Lüüd mit. 26 vun de Geschichten waard vun en Jury utsöcht un in en Book afdruckt. Söss dorvun kriegt opto noch en Pries.
Dat Thema 2022 weer „Op dat Leven!“. In mien Geschicht „Dooden Winkel“ kummt de Dood as Reiseveranstalter to Besöök to en Mann, de sik eensam un wat klöterig föhlt. Un 2023 güng dat üm dat Thema „Tohuus“. Dor heff ik de Geschicht „De Drift“ to schreven. De dreiht sik üm en jungen Mann, de ut een Afghanistan-Insatz trüch na sien Dörp kamen is un nu mit dat, wat he beleevt hett, fardig warrn mutt.
De Geschichten hebbt Schauspeelers bi en Gala in’t Ohnsorg-Theater vörleest:
„Dooden Winkel“  https://www.ardaudiothek.de/episode/plattdeutsches-aus-mv/de-kloenkist-zum-start-des-geschichtenwettbewerbs-vertell-doch-mal/ndr-1-radio-mv/12250047/
„De Drift“ https://www.ndr.de/fernsehen/sendungen/schleswig-holstein_magazin/Vertell-Platz-Eins,vertell1028.html
Afdruckt sünd de Geschichten in de Böker:
Vertell doch mal: „Op dat Leven!“ 26 plattdeutsche Geschichten, Husum Verlag, 2022
Vertell doch mal: „Tohuus“. 26 plattdeutsche Geschichten, Husum Verlag, 2023

Landfrauenverein Föhr u.a.: The Föhr Reef/Museum Kunst der Westküste (Foto: W.Krischke)                              

Plattdüütsche Kanzelinschriften vun 1618  in de Kark St. Johannis  en Nieblum op Föhr (Farvfilter)

Dat is meist 1500 Jahr her, dor snacken se överall in´t Land noch Germansch. Man denn hebbt de Lüüd in de südlichen Gegenden – ´n beten südlich vun den Streek, wo vundaag Göttingen un Düsseldörp op liggen doot – anfungen un hebbt welke Wöör ´n beten anners utsproken as vörher. Ut „dat“ hebbt se „das“ maakt, ut „Appel“ „Apfel“ ut „ik“ „ich“ ut „slapen“ „schlafen“ un so wieder. Worüm se dat deen, kann nüms nipp un nau seggen – mag ween un Latiensch hett dor en Rull bi speelt.

Man de Lüüd in´n Norden, de Sassen, hebbt bi düsse „hochdeutsche Lautverschiebung“ nich mitmaakt. Un all de Germanen rundümto ok nich. Dorüm klingen Freesch, Nedderlandsch un Ingelsch ok vundaag noch faken meist as Platt: „Piep“ un „pipe“, „Hart“ un „heart“, „drinken“ un „drink“. Op een Ort is Platt dorüm ok mehr mit düsse Spraken verwandt as mit Hochdüütsch. In de Hansetied weer Platt ´n Schrift- un Hoochspraak mit allens wat dortohöört. Op Platt hebbt de Kooplüüd jümehr Breeven schreeven, in de Politik, in de Kanzleien, in de Karken un för Gericht gell blots Platt.

Man worüm heet Platt eegentlich „Platt“? Ganz eenfach: Platt bedüüdt hier „kloor und düütlich“.
(En Stremel vun düssen Text is afdruckt en: Wöör mit Wutteln. Der Plattdeutsche Sprachkalender 2019. Institut für niederdeutsche Sprache)